MEDISCHE INFO JEUGD OPLEIDING KBVV
Clubarts:
Marc Schouteden – Stationsstraat 34, 3940 Eksel – gsm. 0495211041 – dr.schouteden@telenet.be
Clubkinesist:
Wouter Lipkens – Sportlaan 2, 3950 Bocholt – gsm. 0479 441946 – wouter.lipkens@gmail.com
EHBO INSTRUCTIES BIJ SPORTLETSELS EN VOEDING VOOR VOETBALLERS
Hieronder staan een aantal basisprincipes beschreven. Op de hoogte zijn is al een eerste stap om te komen tot verantwoord sporten(voetballen) en inzicht krijgen, hoe te handelen. Voor trainers/opleiders, ouders, spelers…
De jeugd opleiding van K.Bocholter vv heeft als doel gesteld om hun jeugdspelers, waar dat mogelijk is, op een uitgebreid gebied te ondersteunen op de weg naar volwassenheid met een gezond lichaam.
Algemeen:
De eerste stap bij een blessure zal bijna steeds gevormd worden door het gekende RICE-principe. RICE is een letterwoord voor een aantal handelingen die je best doet bij verstuikingen, kneuzingen, spier- of peesverrekkingen.
Opmerking:je past de RICE-regel nooit toe bij spierkrampen
- REST/ Rust: Sport niet verder nadat je bv. je enkel verstuikte.
- ICE/IJs: Vul een zak met ijsblokjes, of neem een Coldpack, wikkel deze in een handdoek en hou dit op de bezeerde plaats gedurende een 10-tal minuutjes. De eerste 2 dagen nog regelmatig herhalen
- COMPRESSION/Druk: Druk op het letsel om zwelling tegen te gaan; Bij een enkelverstuiking kan je bv. een schoen aandoen. Let wel op: het is niet de bedoeling om de bloedtoevoer af te sluiten. Krijgt de speler tintelingen of een kloppend gevoel in de tenen, dan spant het te hard.
- ELEVATION/ Hoogstand: Hou het gekwetste lidmaat hoger, liefst hoger dan het hart. Bij een enkelverstuiking laat je de persoon plat op de rug liggen, en leg je het onderbeen op een stoel (knie gebogen).
INSTRUCTIES PER TYPE BLESSURE
BLOEDNEUS:
Een bloeding in één of beide neusgaten als gevolg van een neusletsel.
Behandeling:
Controleer eerst de vorm en de stand van de neus, want het neusbeentje kan gebroken zijn. Indien dit het geval is, moet de speler zo snel mogelijk naar het ziekenhuis worden gebracht. Ziet het er niet zo erg uit, houd dan het hoofd lichtjes voorover gebogen en knijp de neusvleugels onderaan de neus gedurende 1 minuut dicht tegen het neustussenschot. Laat daarna de neus langzaam en voorzichtig los. Als de neus opnieuw begint te bloeden, moet de speler in kwestie eens krachtig z’n neus snuiten alvorens de procedure wordt herhaald. Lukt het na 3 pogingen nog niet, dan wordt aangeraden om een arts te raadplegen.
BLAUWE NAGEL:
Een bloeduitstoring onder de nagel als gevolg van een weefselbeschadiging door een hard voorwerp op de nagel.
Behandeling:
De getroffen nagel moet met een boortje of een gloeiende einde van een paperclip worden aangeprikt om het bloed af te voeren. Vervolgens moet het worden ontsmet (isobetadine, jodium) en moet een drukverband worden aangelegd met tape of pleister om de nagel nog te redden.
SCHAAFWONDEN:
De oppervlakkige huid is afgeschuurd als gevolg van bv. een sliding.
Behandeling:
Om het ontstaan van infecties tegen te gaan, moet de wonde direct worden schoongemaakt. Dit kan het beste worden gedaan met stromend water of een proper doekje. Na het reinigen moet een ontsmettingsmiddel (isobetadine, jodium,…) worden aangebracht op en rond de wonde. Om het genezingsproces in de meest gunstige omstandigheden te laten verlopen, wordt de wonde het best blootgesteld aan de lucht. Bij het dragen van kledingstukken moet de wonde echter wel worden afgedekt met een pleister of een steriel gaasje om zodoende infectie te voorkomen. Merk je dat de wonde niet proper te krijgen is en het gevaar op ontsteking is groot, raadpleeg dan een arts.
Voorkomen:
Het dragen van beschermende kleding of het insmeren van de meest kwetsbare plaatsen met een laagje vaseline kan de kans op schaafwonden kleiner maken.
BLAREN:
Een opstapeling van vocht tussen de bovenste huidlaag en de onderhuid als gevolg van een overmatige wrijving en druk, met name bij de hielen, de tenen en de bal van de voet, waardoor de 2 huidlagen ten opzichte van elkaar gaan verschuiven.
Behandeling:
Een blaar kan beter niet worden doorgeprikt, maar als het niet anders kan, dan volg je best volgende procedure:
- Breng een ontsmettingsmiddel (jodium, isobetadine,…) aan op de blaar en de huid eromheen.
- Steriliseer een naad (bv. in een vlam houden) en prik de blaar aan de rad door op twee tegenover elkaar gelegen plaatsen.
- Druk met een steriel gaasje of wattenstokje het vocht vanuit het midden van de blaar naar buiten
- Druppel wat ontsmettingsmiddel door de opening in de blaar en druk de blaar opnieuw leeg
- Breng nogmaals ontsmettingsmiddel aan op en rond de blaar en dek de blaar droog en steriel af met een gaasje of een pleister en indien nodig kan een laagje “second skin” worden aangebracht.
Als de blaar zich op de voet onder een dikke eeltlaag bevindt, dan raadpleeg je best een arts of pedicure.
Voorkomen:
Bij vrees voor blaarvorming (nieuw schoeisel, keiharde ondergrond,…) kan je de binnenkant van de schoen of voet (kous) insmeren met vaseline of talkpoeder om wrijving tegen te gaan. Een blaar die nog geen hinder geeft tijdens de training of wedstrijd dek je beter af met strookjes pleister of tape. Op die manier kan die blaar op vrij korte tijd uitdrogen. De keuze van een goed passend schoeisel en het eerst inlopen van nieuw schoeisel kan blaren helpen voorkomen.
SNIJWONDEN
Een snee in de huid als gevolg van bv. een ruwe nop.
Behandeling
Bij oppervlakkige snijwonden is alleen de huid beschadigd en komt het er dus op aan om zo vlug mogelijk de wonde proper te maken en te ontsmetten (isobetadine of jodium) en vervolgens af te dekken met een gaaspleister of hechtpleister. Bij grotere en diepere wonden kunnen onderliggende bloedvaten, zenuwbanen of spierpeesweefsel zijn beschadigd. In dergelijke gevallen moeten die behandeld worden door een arts.
KNEUZINGEN
Een bloeduitstorting in de huid en/of de onderliggende weefsels als gevolg van weefselbeschadiging door een hard voorwerp tegen het lichaam (bv. een knie op het dijbeen, een trap tegen de schenen,…).
Symptomen
- Meestal kortdurende pijn ter plaatse
- Een zwelling als gevolg van een bloeduitstorting
- Een blauwachtige verkleuring na verloop van tijd.
Behandeling
Bij lichte blessures is het verstandig het beschadigde weefsel af te koelen (een plastiekzak met ijsblokjes, de koude kraan, Coldpack of ijsspray) zodat de bloedvaten in dat deel van het lichaam samentrekken. Hierdoor neemt de bloedtoevoer af en zal een minder grote zwelling ontstaan. Daarnaast zorgt koeling voor pijnstilling. Een lichte zwelling begint reeds na 48 uur af te nemen. Daarna moet de genezing worden gestimuleerd met een warme douche, een lichte ijsmassage of lichte belasting onder de pijngrens. Bij een zwaarder letsel is alleen koelen ontoereikend en moet daarom het “RICE-principe” worden toegepast. Om de ernst van een kneuzing vast te stellen, raadpleeg je best een arts. Een slechte behandeling kan namelijk leiden tot kalkafzetting in het spierweefsel met mogelijke blijvende functiebeperking tot gevolg.
Voorkomen:
Kwetsbare lichaamsdelen kunnen worden beschermd met specifiek materiaal (scheenbeschermers).
VERSTUIKINGEN
Een uitrekking of scheuring van de gewrichtsbanden of aanhechting van het bot (zelfs tot de omringende spieren) als gevolg van een abnormale beweging. Bij voetballers is dat meestal de enkel of pols en vinger (doelman).
De symptomen kunnen zijn
- Een geringe en kortdurende pijn tot een hevige langdurige pijn
- Geen of minimale zwelling tot een sterke zwelling door een bloeduitstorting in en rondom het gewricht. – Geen of geringe functiestoornis tot volledige functieverlies
- Een lichte drukpijn op de getroffen gewrichtsband tot het horen van een krakend geluid of het waarnemen van een knappend gevoel.
Behandeling:
Bij een lichte verstuiking volstaat een lichte koeling en het aanleggen van een drukverband. Bij een ernstige verstuiking moet direct met de training of wedstrijd worden gestopt en is het verstandig een arts te raadplegen binnen de 24 uur.
Voorkomen:
Versterkende oefeningen (kinesitherapeut) voor de spieren die een steunende functie hebben bij het gewricht helpen heel wat verstuikingen voorkomen. Spelers die van nature slappe banden om hun enkelgewricht hebben, lopen een verhoogd risico en combineren best hun spierversterkende oefeningen met het dragen van enkelbandages tijdens de wedstrijd of training.
SPIERKRAMP:
Een spontane samentrekking van de spier als gevolg van
- Een lichte spierscheuring
- Te veel vocht- en zoutverlies (warm weer).
- Doorbloedingsstoornissen (knellende bandages
- Gebrek aan fitheid van de spieren of van het hele lichaam (vermoeidheid).
Behandeling:
- Actief rekken van de verkrampte spier door de antagonist aan te spannen (tenen naar de neus en het aangedane been strekken.
- Passief rekken door een medespeler of omstaander, maar dit moet heel voorzichtig gebeuren om vezelscheurtjes te voorkomen.
Voorkomen
- Zorg voor een goede fitheid.
- Draag de juiste (niet-knellende) kleding.
- Controleer bandages op knellingen tijdens de opwarming
- Drink regelmatig vooral bij een warme temperatuur.
Ernstige blessure
Blessures die gepaard gaan met constante, hevige pijnen en/of waarbij wordt vastgesteld dat er volledig functieverlies is, moeten onmiddellijk behandeld worden door een arts.
VOEDING BIJ VOETBALLERS
Een voetballer vraagt meer van zijn lichaam dan een gemiddeld persoon. Daarom is het zeker belangrijk aandacht te besteden aan een evenwichtige voeding. Hiervoor hanteert men best de voedingsdriehoek bij het samenstellen van iedere maaltijd. Een goede voeding is voor een voetballer van essentieel belang voor:
- Het leveren van prestaties
- Een snel herstel na een wedstrijd of training
- Het vermijden van gezondheidsproblemen.
Het unieke van het menselijk lichaam is dat het z’n energie kan halen uit verschillende voedingsbronnen (koolhydraten, vetten en eiwitten). Naargelang de intensiteit van de inspanning zal één van deze voedingsbronnen domineren.
KOOLHYDRATEN
De inspanning van een voetballer bestaat hoofdzakelijk uit een aaneenschakeling van korte, explosieve acties (sprinten, schieten, springen, draaien,…) gedurende langere tijd. De enige energiebron die voldoende snel energie kan leveren is die van de koolhydraten (glycogeen). Wil je de glycogeen voorraad in je lichaam vlug aanvullen, dan zal je voeding hoofdzakelijk uit koolhydraten moeten bestaan.
Welke voedingsstoffen bevatten koolhydraten
- Groenten
- Fruit
- Peulvruchten
- Pastaproducten (spaghetti, lasagne,…)
- Graanproducten
- Aardappelen
- Volkorenrijst
- Brood (volkorenbrood, bruin brood, roggebrood).
Zij leveren niet alleen de benodigde koolhydraten, maar bevatten ook veel vitamines, mineralen en voedingsvezels die noodzakelijk zijn voor het behoud van een gezond lichaam.
Opmerking:
Ook in repen, snoep, koek en frisdranken bevinden zich (geraffineerde) koolhydraten, maar deze worden om gezondheidsredenen afgeraden. Zij bevatten namelijk geen andere waardevolle voedingsstoffen en veel vet.
VETTEN
Wanneer een voetballer wandelt of jogt, ligt de intensiteit van z’n inspanning een stuk lager en moet de energielevering dus niet zo vlug gebeuren. Op dat moment kan hij dan beroep doen op z’n vetten, terwijl hij z’n reserves van koolhydraten (glycogeen) terug kan aanvullen (glycogeensynthese).
Welke voedingsstoffen bevatten vetten?
Vis- en plantaardige producten (visoliën, noten, zaden,…). Dit zijn de goede of zachte vetten (onverzadigde) en gaan het dichtslibben van de aderen tegen. Vetten zijn noodzakelijk voor de bescherming van organen en de isolatie van het lichaam.
Opmerking
In koek, snoep,… en dierlijke producten bevinden zich slechte of harde vetten (verzadigde) die hart- en vaatziekten kunnen veroorzaken.
EIWITTEN
Zijn de glycogeenreserves uitgeput en is de vetverbranding niet toereikend voor de geleverde inspanning, dan gaat het lichaam beroep doen op de eiwitten. Dit geeft echter nadelige gevolgen (vermoeidheid).
Welke voedingsstoffen bevatten eiwitten?
- Melkproducten
- Eieren
- Vlees en vis
- Aardappelen, rijst, sojabonen
- Bladgroenten
Eiwitten zijn de bouwstenen van het lichaam, met andere woorden ze zijn belangrijk bij de spiergroei en het herstel van beschadigd weefsel.
Opmerking:
In tegenstelling tot koolhydraten en vetten worden eiwitten niet opgeslagen in het lichaam. Overmatige eiwitconsumptie heeft dus geen zin. Het gaat enkel zorgen voor een onnodige belasting van de nieren.
WATER
Water is de grootste component van het menselijk lichaam (50 à 60%). Het ligt aan de basis van alle processen die in het lichaam plaatsvinden, dus ook de energieproductie. Tijdens intensieve inspanningen in een warme omgeving kan het lichaam op korte tijd veel water verliezen door te transpireren. Dit vochtverlies kan leiden tot verminderen van het bloedvolume, waardoor het transport van zuurstof en voedingsstoffen naar de spieren afneemt. Dit betekent dat er vlugger vermoeidheid zal ontstaan.
Hoeveel moet per dag worden gedronken?
Ieder mens moet ervoor zorgen dat z’n vochtbalans in evenwicht blijft, met andere woorden er moet evenveel vocht worden opgenomen als dat er uitgescheiden wordt. En dat vochtverlies is niet alleen persoonsgebonden maar hangt ook af van de omgevingstemperatuur, de inspanningsintensiteit, de kledij,…. Algemeen kan men stellen dat men dagelijks naast onze maaltijden 1,5 liter water extra moet opnemen. Doet men daarnaast nog fysieke inspanningen, dan moet men dat vochtverlies eveneens gaan compenseren.
Waarom is het drinken van alcohol onmiddellijk na de wedstrijd af te raden?
Bij een fysieke inspanning wordt er melkzuur in de spieren gevormd. Dit is een afvalstof die kan zorgen voor vermoeidheid en pijnlijke spieren. De afbraak ervan wordt bij het drinken van alcohol gehinderd omdat de lever voorrang geeft aan de afbraak van alcohol. Bovendien zet alcohol je lichaam nog eens extra aan tot vochtverlies, terwijl je eigenlijk het tekort aan vocht moet trachten te compenseren.
Opmerking
Een vochtverlies van 1% van het lichaamsgewicht zorgt reeds voor een negatieve beïnvloeding van de sportprestatie. Het dorstgevoel treedt in werking als het vochtverlies ongeveer 2% is van het lichaamsgewicht, met andere woorden op het moment dat dorst ontstaat, is het eigenlijk al te laat om nog te gaan drinken. Men spreekt vaneen vroeg stadium van uitdroging. Hoeveel moet een voetballer extra aan vocht tijdens het sporten innemen,dit is goed te controleren door het lichaams-gewicht te meten vlak voor en direct na afloop van de wedstrijd of training. De meting moet uiteraard gebeuren zonder kleding aan.
VITAMINEN, MINERALEN,…
Vitaminen, mineralen en spoorelementen zorgen ervoor dat alle lichamelijke processen in ons lichaam zonder problemen verlopen. Zo liggen zij ook aan de basis van het verbruik, het transport en de opslag van voedingsstoffen. Een tekort zal dus leiden tot gezondheidsproblemen.
Opmerking
Een teveel aan vitamines wordt zoveel mogelijk uit het lichaam afgevoerd en kan soms zelfs giftig zijn en voor problemen zorgen. Neem dus niet zomaar supplementen in.
VOEDINGSTIPS:
Voor de wedstrijd/training (een indicatie voor volwassen spelers)
De 2-3 avonden voor een wedstrijd moeten voetballers koolhydraatrijke maaltijden (pasta, rijst, aardappelen,…) nuttigen om de glycogeenreserves aan te vullen. Op de wedstrijddag zelf moet voorkomen worden dat spelers met onverteerd voedsel in de maag beginnen aan de wedstrijd. Daarom is het aan te raden om deze laatste koolhydraatrijke maaltijd te nemen 3 à 4 uur voor de wedstrijd. Tot 2 uur voor de opwarming kunnen licht verteerbare “koolhydratensnacks” (müeslierepen, bananen, rijsttaart, rijstvla,…) worden gegeten. Nadien worden best geen koolhydraten meer ingenomen tot na de opwarming ter bescherming van de suikerspiegel. Na de opwarming, dus vlak voor de wedstrijd, is de consumptie van koolhydraten wel weer aan te bevelen. Dit kan het beste gebeuren met behulp van energiedrank (hypotone en isotone dranken).
Tijdens de wedstrijd/training
Door de regels van het voetbalspel is het moeilijk voor de spelers om tijdens een wedstrijd regelmatig koolhydraten tot zich te nemen. Het kan echter verrassende voordelen geven naar het einde van de wedstrijd toe, doordat de uitputting van de glycogeen voorraad wordt uitgesteld. Om de vochtbalans op peil te houden, zou er ook tijdens de wedstrijd regelmatig moeten gedronken worden (tijdens de rust). De exacte hoeveelheid zal dan weer afhangen van heel wat factoren (weersomstandigheden,…).
Na de wedstrijd/training
De eerste 2 uur na afloop van een voetbalwedstrijd gebeurt de aanvulling van de glycogeenvoorraad het vlugst. Aangezien die na een wedstrijd flink uitgeput is, moet er dus koolhydraatrijke voeding worden ingenomen. Het probleem is echter dat vele voetballers onmiddellijk na de wedstrijd nauwelijks honger hebben. Zij moeten dus gestimuleerd worden tot het drinken van koolhydraat-dranken. Op die manier wordt tegelijk het verloren vocht gecompenseerd.